ANLATIM BİÇİMLERİ

ANLATIM BİÇİMLERİ
•Anlatım,anlatılan ya da anlatılacak olanların özelliğine göre farklılıklar taşır.
•Yazarın amacına ulaşmasında ve konunun başarıyla işlenmesinde işlenen konuya uygun anlatım biçiminin seçilmesi önemlidir. •Seçilen bu dile ve üsluba anlatım biçimleri denir.

4 TEMEL ANLATIM BİÇİMİ VARDIR:
•1)Açıklayıcı Anlatım Biçimi
•2)Tartışmacı Anlatım Biçimi
•3)Betimleyici Anlatım Biçimi
•4)Öyküleyici Anlatım Biçimi



AÇIKLAYICI ANLATIM BİÇİMİ

•Doğrudanbilgi aktarmaya yönelik anlatım biçimidir.

•Amacı bir konuda bilgi vermek, dinleyenleri veya okunanları o konuda aydınlatmaktır.

•Ansiklopedilerde, ders kitaplarında, düşünce yazılarında, bilimsel eserlerde kullanılır.Bu eserlerden alınmış paragraflarda açıklayıcı anlatım kullanılmış olur.

Paragrafı Okuyunuz..
• ””Deneme,sağlıklı düşünmeye en yatkın yazı türüdür.Çağın şartlarına göre bilinçli ve tutarlı bir dünya görüşüne,insana yaraşır bilgeliğe erişmek deneme yazarının amacıdır.Bu amacın kendi başına konu olduğu denemeler “Felsefi Denemeler” grubunda değerlendirilir.Deneme yazarını burada aydınlık yolu bulma ve işaretleme görevini seve seve yüklenmiştir.””





•Okuduğunuz paragrafta deneme türünün özelliklerinden bahsedilmiş ve bu türün özellikleri açıklanmıştır.

•Dolayısıyla açıklayıcı anlatımın kullanıldığı bir paragraftır

Paragrafı Okuyunuz..
•Bir eseri niceleyen eleştirmenin özellikle eleştiri yaptığı sahada çok bilgisi ve kültürü olması gerekir.Bunun yanı sıra,uyanık ve ince bir zekaya gereksinim vardır.Eleştirmenin yazısı yazarı öldürür ya da yaşatır.Bu sebeple eleştirmen,değerlendirme ve hüküm vermede çok hassas davranmalı,sanatın ve toplumun bir kılavuzu olduğunu unutmamalıdır.


•Parçada eleştirmende olması gerekli özellikler açıklanmıştır.

•Dolayısıyla açıklayıcı anlatımın kullanıldığı bir paragraftır.








TARTIŞMACI ANLATIM BİÇİMİ


•
Herhangi bir konu üzerinde okuyucuyu ya da dinleyiciyi düşünmeye yöneltmek,önceden yerleşmiş düşünceleri(kanıları) değiştirmek amacına yönelik bir anlatım biçimidir.





•
Farklı düşünen birinin düşüncelerini değiştirebilmek,onların da kendimiz gibi düşünmesini sağlamak amacıyla kullanılır.




Paragrafı Okuyunuz..



•Kitap yayınlarının düne göre bu kadar çoğalması,kitapların adeta ayağa düşmesi korkulacak bie şey olmasa gerek.Kuşkusuz bana göre böyle.Ancak ünlü sanatçılarımızın,yayıncılarımızın çoğu korkuyor bundan.Aslında yersiz bir korku.O cicili bicili yayımlanan kitapların özü belki boştur,okuyucuya bir şey vermez belki;ama her kitap yine de insanlarda okuma isreği uyandırır.Bu az şey midir?




•Bu paragrafta yazar,piyasaya çıkan çok sayıda kitabın-bazı insanların düşüncelerine tepki olarak-yararlı olabileceğini belirtiyor.Böylece tartışma konusu yaratıyor.



•Dolayısıyla tartışmacı anlatımın kullanıldığı bir paragraftır.



Paragrafı Okuyunuz..

•Dil değişebilir ya da değişmelidir.Ancak atasözleri ve deyimler de zemine ve zaman göre değişmeli mi? Sözgelişi ,eskiden “çala kalem”diye bir deyim vardı,yazı makinesi yaygınlaştığına göre “çalabilgisayar “diyebilir miyiz?

•Paragrafta yazar,deyim ve atasözlerinin değişmezliğini iddia ederek bir tartışma konusu yaratıyor.


•Dolayısıyla tartışmacı anlatımın kullanıldığı bir paragraftır.




BETİMLEYİCİ ANLATIM(TASVİR)



•Betimleme,yalın bir söyleyişle sözcüklerle resim yapma sanatıdır.




•Varlıkların niteliklerini,belirleyici özelliklerini,duyularımız(görme,işitme,tatma,dokun ma,koklama)üzerinde uyandırdığı izlenimleri belirmektir.




•Betimleme;nesnelerin belirgin özelliklerinin tanıtılıp göz önünde canlandırılmasını sağlar.



•Kişi betimlemesi fiziki özelliklere göre yapılıyorsa buna fiziki portre; kişisel özelliklere göre yapılıyorsa buna ruhsal portre denir.




•UYARI:Hepsinin genel adı “BETİMLEME” dir.

•Kıvırcık saçlı,mavi gözlü,uzun boylu bir adamdı. (Fiziki portredir,betimlemedir.)


•İçine kapanık,isteklerini söyleyemeyen,her şeye hemen boyun eğen biriydi. (Ruhsal portredir,betimlemedir.)





Paragrafı okuyunuz..

•Çaldere Köyü’nde güneş batarken geniş yapraklı incir ağaçlarının dallarını koyu bir kızıllık kaplar.Yeşille kırmızının birleşmesinden doğan bu renk yağmuru gözleri kamaştırır. Sazların arasından süzülen dere,köyün dört saat uzağındaki ırmağa kavuşmak için dümdüz ova üstünde mavi bir şerit gibi uzanır.





•Okuduğunuz paragrafta Çaldere Köyü’nün betimlemesi yapılmıştır.



ÖYKÜLEYİCİ ANLATIM

•Duyguları,düşünceleri,söylenmek istenenleri,anlatılanları bir olay içinde ya da olaya bağlayarak anlatma şeklidir.
•Bu anlatımda amaç olayı okuyucunun gözünde canlandırmaktır.


•Öyküleyici anlatımda olaylar oluşuna uygun olarak bir dizi halinde verilir.

Paragrafı Okuyunuz..

•Demin banyodan çıkarken boş inançlardan ileri gelen bir korkuya kapıldım.Yanımda uzun,ak bir fistan giymiş bir kadın görür gibi oldum;elinde bir ışık bana bakıyor,başı biraz öne düşmüş,şu Alman masallarındaki görüntüler gibi acılı bir durumu var.İçiniz açılsın,hemen söyleyeyim aynadan yansıyan benden başkası değildi.

•Yazar bu öyküde başından geçen bir olayı öykülemiştir.

Paragrafı OKuyunuz..
•Yatağın altında yeşil tahtadan bir sandık duruyordu.Onu açtım.Az daha sevincimden haykıracaktım.Annemin bir hafta önce İstanbul’dan gönderdiği hediyeler içinden çıkan kaşağı pırıl pırıl parlıyordu.Hemen kaptım.Toros’un yanına koştum.Karnına sürmek istedim;rahat durmuyordu.

•Paragrafta kahramanın yaptıkları birer birer devinim içinde öyküleyici anlatımla aktarılmıştır.